KOMŞUDA HAYAT ÇOK GÜZEL

09-12-13

İstanbul'daki evimizden çıktıktan iki saat kadar sonra İpsala sınır kapısındaydık. Sabah

sakinliğinde hızla geçtik pasaport kontrolünden. Meriç'in iki yakasını birleştiren köprünün

ortasında, Türk ve Yunan askerleri nöbet tutuyordu. Onlarla selamlaşıp ilerledik. Nedense bu

köprüden her geçişimde bir ayrıcalık yaşıyormuş gibi hissediyorum. Herkese izin yok, vize

alacaksın, yıllarca düşmanımız diye empoze ettikleri ülkeye gidiyorsun... Sebep çok.

Yunan tarafında pasaportları alan görevli “Hoş geldiniz, nereye gidiyorsunuz?” diye soruyor.

“Thassos” diyoruz. Kontrol hemen bitiyor... Eziyet yok, bekletmek yok, düşmanlık yok. Komşuluk

böyle olur.

Yola koyuluyoruz, muazzam düz ve geniş bir otoban, planlaması adeta bir mühendislik harikası.

Hiç yorulmadan yol alıyoruz. Oysa Tekirdağ-İpsala arası bir rezalet. Kim yaptırmış, kim

denetlemiş, o yolu yapan mühendisle müdür hangi eğitimden geçmiş merak ediyorum. Onları alıp

sınırın öte tarafında, Yunan topraklarındaki otobanla bizim yolu karşılaştırmalarını sağlamalı.

Düşünüyorum da yazık, bu ülkede neden böyle kalitesiz, derme çatma yollara mahkum edilmişiz

ve bundan daha iyisi can sağlığı deyip uyutulmuşuz... Zaten bu yüzden her gün meydana gelen

kazalarda insanlarımız hayatını kaybediyor. Özellikle yol kenarlarında, yol yapım çalışmalarından

arta kalan mıcırların sebep olduğu kazaların asıl suçlusu, karayollarının denetimini doğru dürüst

yapmayan kurumlar ve yöneticileri.

Yunan tarafında bulunan güzel otobanda yol alırken, halkımıza reva görülenleri unutmaya

çalışıyoruz. Derken Gümülcine görünüyor. Daha ilerideki İskeçe gibi, Türklerin yoğun yaşadığı

büyükçe bir kent burası. İskeçe'nin orta yerindeki meydanda bulunan sıra sıra kafelerde kahvaltı

yapmak çok hoşuma gidiyor. Sarıyer böreğinin andıran börekleri inanılmaz lezzetli. Çünkü

bunların içinde gerçekten peynir var, hem de bol bol. Biliyorsunuz bizim böreklerde kolay kolay

peynir bulamazsınız! Böreğin yanında soğuk bir 'frape' (buzlu kahve, sütlü ya da sade içiliyor),

yanında da bir bardak keçi sütü güzel gidiyor.

İpsala'dan İgumenitsa'ya uzanan Egnatia otobanı

Sonra yola devam edip, Keramoti'ye gidiyoruz. Buradan feribotla Thassos'a geçeceğiz. Limanda

sıraya girip ardı sıra kalkan feribotlardan birisine biniyoruz. İstanbul'dan sabah çıkalı henüz dörtbeş

saat olmuşken, kendimizi muhteşem doğal güzellikler arasında, sessiz sakin bir yerde

buluyoruz.

Bu arada, limanda bizim Gelibolu'da olduğu gibi gemiye binecek araçlardan park parası

kesilmiyor. Zaten Yunanistan'ın her yerinde aracınızı rahatlıkla bırakabileceğiniz ücretsiz park

alanları düzenlenmiş. Atina'da, Akropolis'in dibinde bile bu böyle.

Feribota yol boyu martılar eşlik ediyor.

Yolcuların havaya uzatıp tuttukları bisküviler

için birbirleriyle yarışıyorlar, sonra pike yapıp

insanların elinden kapıyorlar yemleri.

Mitolojiye göre, Thassos adası Zeus'un Kral

Antionoras'ın kızı Avrupa'yı kaçırması ile

keşfediliyor. Kral, kızını bulması için torunu

Thassos'u görevlendiriyor, kızını bulmadan

dönmemesini söylüyor. Avrupa'yı bulmak için

yollara düşen Thassos, günün birinde bu güzel

adaya ulaşıyor. Ve adanın doğal güzelliklerinin

cazibesine kendisini öylesine kaptırıyor ki,

buraya yerleşiyor ve adada hayat başlıyor. İsmi

de o günden itibaren Thassos olarak biliniyor.

Kısa süre sonra adaya varıyoruz. Hemen, daha

önce de kaldığımız Panagia köyüne

yöneliyoruz.Panagia, bir dağın yamacında şirin

bir köy. Eski hali çok iyi korunmuş. Taş

kiremitli çatılı evleriyle farklı bir mimarisi var.

Her yer çiçeklerle donatılmış. Dar sokaklar

arasında şırıl şırıl akan deresi ile hayat dolu.

Tiropita, yani peynirli börek

Thassos feribotunda martıları elinizle besleyin!

Köy meydanında bulunan 400 yıllık çınarın altındaki lokanta, adanın en güzel lezzetlerini

sunuyor. Yörede yetişen kuzu ve oğlak etlerinden yaptıklarını çevirmelerin eşi benzeri yok. Bütün

kuzuyu demir şişe geçirerek odun kömüründe pişiriyorlar. Etin yanında cacık, büyük baklalar,

kabak kızartması, Yunan salatası ve patates almayı unutmayın, hepsi şahane.

Panagia'da kalıp, gündüzleri 10 dakika mesafedeki plajlarda denize girmek mümkün. Köyde

geceleri serin olur ve rahat uyursunuz. İstenirse deniz kenarındaki otel ve pansiyonlarda da

kalınabilir, yer bulmak kolay ve fiyatlar gayet uygun. Çift kişilik oda fiyatları 20-40 Euro.

Lokantalarda da balık dahil istediğinizi yiyip için, adam başı 10-15 Euro ödersiniz.

Merak etmeyin, Yunanistan'ın her tarafında servis ve fiyatlar aynı. Kalite üst düzeyde. Gireceğiniz

her restoranda yiyeceğiniz yemekten keyif alırsınız. Bir yere oturduğunuzda hemen su ikram eder,

para da istemezler.

Bu etik zincirin, insanların daha erdemli ve kaliteli yaşamalarını sağladığını görmek lazım.

İstanbul'da bir restorana oturduğunuzda tek kişi de olsanız hemen masanıza gelen 1.5 litrelik su,

işletmecinin cingözlüğünden başka bir şey değildir. Ardından sipariş falan etmediğiniz kuver

tabakları dizilir masaya, hesabınız şişirilir. Sonra oturur düşünürüz, medeniyet nedir?

“Birader bakar mısın?

- Buyrun beyefendi.

Biz kuver yemedik, neden buraya yazmışsınız?

- O servis ücreti efendim.

Ne servisi yahu biz kendi arabamızla geldik.

- Öyle değil, tabak çatal servisi...

Bilseydik tabak çatalı da evden getirirdik. (gülüşmeler)”

Bu İstanbul'da yaşanmış bir hikayedir, bir daha da aynı restorana gidilmemiştir. Bunlar şimdilik

geride kaldı, neyse ki komşuda hayat farklı.

Thassos'da asıl denize girilmesi gereken yer Cennet plajı. Masmavi sularda balıklarla yüzerken,

dünyanın daha bitmediğini görüyorsunuz. Yeşil çamlarla örtülü yamacın eteğindeki bu koyda,

Panagia sokakları

“Öldüğümde cennete gidecek olursam böyle bir yer mi olacak acaba?” diye düşünebilirsiniz.

Tek katlı yöresel taş evlerde köy hayatı yaşarsınız. Geceleri gökyüzüne baktığınızda ayı ve

yıldızları görürsünüz. Doğal yaşamın getirdiği mutluluğu hisseder ve yaşarsınız. Özlem

duyduğunuz temiz suyu köy çeşmesinden, hatta odanızdaki musluktan rahatlıkla içersiniz.

Köylülerin yapıp evlerinin önünde sattıkları reçellerden alırsınız.

Çekinmeden sohbete daldığınız Yunan vatandaşın az Türkçesi ile anlattığı hikayesi, Anadolu'nun

trajedisine çeker sizi... Kostas Tsolkidis'in “Belki Bir Gün Dönerim” adlı kitabında anlattığı

hikayeler, meğerse tüm yurttaşlarında varmış. Anlatılınca acı veren hikayeler bunlar.

Kostas'ın hayat hikâyesi Mübadele yılları, yani zorunlu göçle bitmez. Uzun bir yolculuktan sonra

geldikleri Yunanistan'da hayal kırıklığı, yıllarca süren ötekileştirme ve yoksulluk ile başa başa

kalırlar. Hep bir gün dönecekleri umuduyla ömür tüketirler.

Bir de 70'li ve 80'li yıllarda Türkiye'de çok okunan kitaplar

arasında yer alan “Benden Selam Söyle Anadolu'ya” vardır.

Ayvalıklı Dido Sotiriyu'nun yazdığı, Yunanca orjinalinin adı

“Kanlı Topraklar” olan kitapta Sotiriyu, 1. Dünya Savaşı

öncesi Anadolu'da yaşayan Rum ve Türklerin kardeşliğini,

Ege'nin Yunan işgaliyle yaşadığı kanlı savaş ortamını ve

savaşın ardından iki ülke arasında yaşanan Mübadele'yi

anlatır.

Şöyle der Sotiriyu: “Ana yurduma selam söyle benden Kör

Mehmet'in damadı! Benden selam söyle Anadolu'ya...

Toprağını kanla suladık diye bize garezlenmesin. Ve kardeşi

kardeşe kırdıran cellatların Allah bin cezasını versin!”

Ben tanıştığım Yunanlara “Bakın Türkiye'de herşey değişiyor, artık ezberler bozuluyor, yaşanan

tüm acılara ortak olarak barışı tahsis edeceğiz, iki halk arasındaki ilişkileri eski haline getirecek

dinamiklerimiz var” diye anlatıyorum.

Paradiso, Türkçesi ile Cennet Plajı

Dido Sotiriyu

Yunanistan'ın kuzeyindeki Epirus'dan gelen Yorgo diyor ki, eskiden oğlu olanlara “Büyüsün de

İstanbul'da fırıncı olsun” denirmiş, iyi dilek temennisi olarak. “Hepimizin dedeleri, büyük

babalarımız İstanbul'a çalışmaya giderdi” diyor. Arkadaşım Sergio da katılıyor sohbete, “Benim

dedemTokatlıyan Otel'de müdürdü” diye... Tokatlıyan bugün hala Beyoğlu İstiklal Caddesi'nde

bulunan en güzel binalardan biri.

Lozan Antlaşması ile Yunan ve Türk hükümetinin aldığı kararla, binlerce yıldır yaşadıkları

yurtlarından, evlerinden koparılan insanların hikayesidir Mübadele... Bu insanların yaşadıkları

acıların bir şekilde telafi edilmesi, asgari de olsa haklarının iade edilmesi insanlık borcudur.

Yunanistan'da tanışacağınız insanların kimi Samsunlu, kimi Trabzonlu, kimi İstanbullu veya Egeli,

kısacası hepsinin bir Anadolu bağlantısı var mutlaka. Anadolu ruhuna sahip bu insanların ne

kadar tanıdık geldiğini düşünüyorum. Hepsinin ya İstanbul'a gelmişliği, ya da gelme arzusu var.

Doğdukları topraklara duydukları özlemle büyümüş, yaşamış ve yaşlanmışlar...

Düşünüyorum da yıllardır yaşadığımız İstanbul'dan fırsat buldukça Anadolu'daki köylerimize

gitmiyor muyuz? Yunan komşularımızın Anadolu kültüründen gelen bu duyguya sahip olması

beni şaşırtmıyor.

Meğerse eskiden İstanbul Yunanlarınmış, Selanik bizimmiş ve iki halk bir arada yaşarmış... Şimdi

Selanik bizim değil, İstanbul da Yunanların değil. Biz oraya vizesiz gidemiyoruz, onlar da buraya

vizesiz gelemiyorlar.

Yunanların bizden farkını anlamaya çalışıyorum ısrarla... Bunlar mı Türk biz mi Yunanız? İki halk

birbirine bu kadar benzediğine göre kesin kardeşiz. Yunanistan'da sokakta yürürken, esnafla

sohbet ederken asla farklı görülmüyoruz.

Bir kafeye oturuyoruz, yan masadakiler Türkçe konuştuğumuzu duyar duymaz Fatmagül'den

bahsetmeye başlıyor. Herkes Türk dizilerinin fanatiği olmuş, tüm karakterleri tanıyorlar.

Dizilerden keyif aldıkları, kendi atalarına ait mekanları görmekten, benzer hikayeleri izlemekten

mutlu oldukları apaçık. Bu alanda yaratılacak yeni dizilerin barışa ve kardeşliğe yapacakları

katkıyı görmek de mümkün.

Kaldığımız otelin garsonu ikram ettiği kayısıyı çok övdü. Eh biraz kanıma dokundu, çünkü

Malatya kayısısını hiç tutmuyordu. Ben de ona “Komşu, bu kayısıyı Pargalı İbrahim yerdi, Sultan

da Malatya kayısısı yerdi” dediğimde garson çok gülmüş ve takılmam anlamlaşmıştı.

Thassos'dan ayrılıyor ve doğruca

akrabamız Büyük İskender'in

babası II. Filip'in tümülüsünü

ziyaret etmeye, Vergina'ya

gidiyoruz. Oradan insanlık kültür

mirası manastırların tepesinde inşa

edildiği, doğa harikası kayaların

bulunduğu Meteora'ya gideceğiz.

Planımızda Parga ve Preveze de

var.

II. Filip'in tümülüsü, döneminin en

önemli eserlerinden. Henüz İsa

ortada yokken, milattan 360 yıl

önce oğlu Büyük İskender

tarafından yaptırılan bu muazzam

anıtmezar bizi büyülüyor.

Vergina Tümülüsü

Tümülüsün altındaki iki büyük mezar odasından birinde, 24 ayar altından yapılma 11 kilo

ağırlığındaki sandıklarda kral ve kraliçenin kemikleri bulunmuş. Öteki dünyada dirildiklerinde

kullanmaları için yapılan, meşe palamudu motifli 717 gramlık altın taç göz kamaştırıyor.

Makedon geleneğine uygun olarak, ölenlerin yanına günlük yaşamda

kullanacakları tabaklar, vazolar, zengin oyma koltuklar ve yiyecekler de

konmuş. Kral Filip'in yanında, dört atının kemikleri de bulunmuş. O

dönemde sanatta gerçekçilik benimsendiği için, II. Filip'in mermer

büstünün krala çok benzediği belirtiliyor. Kralın yüzü, hakikaten hala bu

topraklarda yaşayanlara benziyor.

Müzede sergilenen eserlerin estetiğinin, bugün hala kullanmakta

olduğumuz tavalarda, sürahilerde ve vazolarda yaşadığını görmek, insanı

hayrete düşürüyor.

Nemrut Dağı'nda bulunan Komagene tapınağındaki yazıtta, “Antik dünyanın küçük ama güçlü

ülkesi Komagene, baba tarafı Pers Krallarından 'Krallar Kralı' olarak anılan Darius ile, anne tarafı

Makedonya Hükümdarı Büyük İskender ile akraba olan bir prensesin oğlu olan Mithradates

Kallinikos tarafından kurulmuştur” denilmekte. Akrabalığımız da buradan geliyor. Atalarımız

onbinlerce yıldır bu topraklarda yaşıyor. Halen bu yörede bulunan köyler, dağların en yüksek

zirvesinde bulunan kutsal yerlerde adak adayarak geleneği sürdürüyor. Ayrıca, Nemrut'ta yapılan

kazılarda çıkan heykellerde görünen kılık kıyafetler, yöre insanının hala kullandığı giysilerle

birebir aynı.

Vergina'dan ayrılıp Meteora'ya yol alıyoruz. Yol boyunca Osmanlı izleri taşıyan mimari

dikkatimizi çekiyor. Meteora'ya giriş büyüleyici.. Dev kayaların tepesine kurulmuş manastırlar

kesinlikle görülmeli. Biraz Kapadokya'yı andırıyor.

Vergina Müzesi

Kralın tacı ve küllerinin konulduğu

sandık

II. Filip

Meteora, 'gökyüzünde asılı' anlamına geliyor.

Ortodoks keşişler, Hristiyanlığın ilk dönemlerinde

inzivaya çekilmek ve dünyevi hayattan uzakta

iradelerini geliştirmek için bu manastırları inşa

etmişler. Her manastır, yaklaşık 300 metre

yüksekliğindeki kayaların üzerine kurulmuş. O

dönemde ulaşılması çok zor olan manastırlar,

daha sonra inşa edilen yollar sayesinde hergün

binlerce turist tarafından kolaylıkla ziyaret

ediliyor. Meteora manastırları, UNESCO'nun

Dünya Kültür Mirası listesinde de yer alıyor.

Doğanın hareketleriyle oluşmuş bu dev

kayalıkların tepesine muhteşem manastırlar kuran

rahiplerin ne büyük emek harcadığı belli...

Cenneti çoktan haketmiş olmalılar! Manastıra

girip çıkmak için ip filelerin içinde bu tehlikeli

uçurumlardan sarkıtılan rahiplerin başına neler

geldiğini merak ediyor insan... Bu geleneksel file

asansörler hala eşya taşımada kullanılıyor.

Aklımız Meteora'da kalmış halde, Yanya'ya doğru yola çıkıyoruz...

Meteora'yı görmeden dönmeyin...

Eskiden manastırlara ulaşmanın tek yöntemi

olan file asansörler

1431'den 1913'e kadar Osmanlı yönetiminde kalan Yanya, bu süreçte Balkanların en önemli

merkezlerinden biri. Osmanlı döneminde inşa edilen kale, göl kenarındaki tepenin etrafına

kurulmuş. Kalenin iç tarafında, ki bu mahalleye 'İçkale' deniyor, hala çok iyi durumdaki

Aslanpaşa Camii ve Fethiye Camii bulunuyor. Osmanlı'ya isyanı hüsranla sonuçlanan Tepelenli

Ali Paşa'nın mezarı da görülebiliyor.

Yanya Gölü ve Aslanpaşa Camii

Illustration 1: Fethiye Camii ve Ali Paşa'nın mezarı

Bugün müze olarak kullanılan Aslanpaşa Camii içerisinde, Yanya'da yaşamış üç farklı cemaate ait

giysiler, mobilyalar ve elyazmaları sergileniyor. Caminin bahçesinde yığınaklar halinde bulunan

gülleler, her an gelecek saldırıya hazır bekliyor sanki... İlk kez bu kadar iyi korunmuş Osmanlı

gülleleri görüyorum. İçkale'deki evler ve sokaklar, şaşırtıcı ölçüde Anadolu'ya, eski İstanbul

mahallelerine benziyor.

Artık burası bizim değil, İstanbul da onların değil!!

Şehri daha iyi yaşamak için İçkale'de butik otele dönüştürülen eski bir konakta kalıyoruz.

Sokakları gezerken aniden karşımıza bir yeniçeri çıkacakmış hissine kapılıyorum.

Sokakların dili olsa da konuşsa, kimler geldi kimler geçti bu diyardan...

Komşuya uğramayı unutmayın!

 

Yazar

NURETTİN AYDIN/YEŞİLKÖY